Hátíðarræða 17. júní 2025

Kæru Mýrdælingar, góðir landsmenn og gestir allir

Innilegar hamingju óskir með daginn.

1. Júní er merkilegur dagur í sögu íslensku þjóðarinnar.

Á afmælisdegi Jóns Sigurðssonar árið 1944 var lýðveldið Ísland stofnað.

Ekki nema 81 ár ! sem er ekki svo langur tími í stóra samhenginu. Það hefur þó orðið merkilega hröð þróun á þessum árum í sögu sveitarfélagsins, landsins og heimsins alls.

Ég vil byrja sérstaklega á því að þakka það traust sem mér hefur verið veitt fyrir því að skrifa og flytja hér þessa hátíðarræðu. Ég heiti Halldòra Kristín Pétursdóttir og er nýráðin Verkefnastjóri inngildingar og íslensku hjá Mýrdalshreppi. Ég er aðflutt eins og margir hér í Vík. 64,9% af þeim sem búa í Mýrdalshreppi eru ekki með íslensku sem móðurmál og það er hæðsta hlutfall á landsvísu. Það er áskorun fyrir samfélagið allt, alveg eins og fólkið sem hingað flytur.

Kæru gestir

Það þarf mikinn kjark og dug að flytja sig um sess og setjast að í nýju landi, en það þarf líka mikla þolinmæði og samheldni að taka vel á móti svo mörgum nýjum íbúum á stuttum tíma.

Það vekur aðdáun víða hversu vel íbúum í Mýrdalshreppi hefur tekist að aðlagast hröðum breytingum undanfarinna ára. Vöxtur samfélagsins hefur verið með ólíkindum hraður og þar spilar ferðaþjónustan stóran þátt.

Saga lýðveldisins hefur verið stöðug þróun að bættum lífskjörum undanfarna áratugi , frá torfkofum til glerhalla. Sitt sýnist hverjum um söguna og hraða þróunanirnnar en eitt getum við verið sammála um að á Íslandi er gott að búa. Hér er öryggi sem ber að þakka fyrir á tímum sem þessum. Þegar víða geisa átök.

Eða eins og segir í þjóðhátíðar kvæði ljóðskáldsins Huldu sem hún orti í tilefni af stofnun lýðveldis Íslands 1944.

Það fer þó líklega ekki framhjá neinum að Í okkar heimshluta er þó vegið að lýðræðinu og skautun hefur aldrei verið eins fyrirferðamikil. Það er einmitt á tímum sem þessum að við þurfum öll að horfast í augu við okkur sjálf og hvað við getum gert til þess að bæta samfélagið. Við þurfum að líta til með bræðrum okkar og systrum.

Ekkert samfélag er sterkara en veikasti hlekkur þess.

Við þurfum að passa upp á hvort annað. Við þurfum að muna kærleikan og efla seiglu.

Við lifum á tímum tækni byltinga, örra breytinga, átaka og margvíslegra áskoranna. Það er einmitt á svona tímum þar sem skortur á samkennd og kærleika má ekki taka yfir.

Nútíma samfélag er í stöðugri þróun og með aukinni alþjóða væðingu verða samfélög sífellt fjölbreyttari meðal annars með tilliti til uppruna, þjóðernis, trúar- og lífsskoðana.

Fjölmenningarlegt samfélag kallar þar af leiðandi á breyttar áherslur á flestum sviðum samfélagsins og er virðing fyrir fjölbreytileikanum grundvöllur þess að vel til takist.

Það er engin ein manneskja sem inngildir heilt samfélag, það þarf heilt samfélag til þess að inngilding takist. Að inngilda samfélagið krefst aðildar okkar allra.

En hvað þýðir inngilding hafa margir spurt mig.

Jú …

Inngilding snýst um að allir hafa jafn mikið vægi í samfélaginu og við erum öll jafn verðmæt. Að viðurkenna og virða fjölbreytileikann og gera alltaf ráð fyrir honum. Að lítið sé á fjölbreytileikann sem sjálfsagðan hlut, að virkja allt fólk til þátttöku og leggja áherslu á að allir hafi rödd.

Til þess að ná árangri þarf að beita víðtækri nálgun, móta stefnu og skapa venjur sem styðja við inngildingu. Það er gert með því að veita þjálfun og fræðslu til þess að auka meðvitund og skilning sem skapar inngildandi menningu.

Inngilding tekur aldrei enda og krefst stöðugrar endurskoðunar á samfélaginu og ekki síst okkur sjálfum og okkar viðhorfum. Því við þurfum alltaf að vera á varðbergi um að samfélagið sé inngildandi fyrir okkur öll.

Einn þáttur af inngildandi samfélagi er að þeir sem hingað flytja og hafi ekki íslensku að móðurmáli gefist tækifæri til þess að læra tungumálið.

Íslensk tunga opnar dyr að samfélaginu og það er ekki einungis á ábirgð þeirra sem hingað flytja að læra íslensku, heldur er það á ábirgð okkar allra að skapa aðstæður og hvata til þess að íslenska sé töluð og henni viðhaldið.

Mýrdalshreppur, Enskumælandi ráð í samstarfi við Ísí íslenska og Kötlusetur hafa sett af stað átakið ,,Notum málið” þar sem hvatt er til aukinnar notkunar á Íslensku máli í daglegu lífi og vinnuumhverfi fólks í Mýrdalshreppi.

Kostir þess að læra íslensku eru margvíslegir allt frá persónulegri þróun til félagslegrar tengingar því tungumálið gerir okkur kleift að tengjast, tjá tilfinningar okkar, reynslu og hugsanir. Deila þekkingu okkar og arfleifð og þar með eykur það skilning okkar á mismunandi hefðum, lifnaðarháttum og gildum.

Íslenska tungumálið sameinar okkur sem hér búum og er okkar sameiginlegi auður sem okkur ber að hlúa að og varðveita. Tungumálið er lykilinn að því að skynja og skilja heiminn í kringum okkur.

Árið 2024 var Yfirlýsing um norræna tungumálastefnu undirrituð af mennta- og/eða menningarmálaráðherrum Norðurlandanna í Stokkhólmi. Um er að ræða mikilvægt skref til að varðveita og efla norræn tungumál. Mýrdalshreppur hefur samþykkt tungumálastefnu fyrir sveitarfélagið og með því lagt áherslu á að framfylgja stefnu stjórnvalda um varðveislu tungumálsins og eflingu þess í krefjandi aðstæðum.

Við skulum því gleðjast og fagna í dag.

Fagna fjölbreytileikanum og fagna því að við búum í friðsælu landi þar sem gott er að búa. Fagna og finna hvernig við sem einstaklingar sköpum samfélagið og gildi þess í sátt og samlyndi hvert við annað.

Með kærleikan að vopni skulum við huga að náunganum og engum gleyma.

Megi sameiginleg velferð okkar allra verða okkur leiðarljós til þess að hafa áhrif á samfélagið okkur öllum til heilla.